zaterdag 15 juni 2013

Beeldpraat 17. Frans Horbach over Bovengronds


De schilderijen van Paul Dikker hebben niet zelden meren, fjorden en het  berglandschap als onderwerp. Hij is gefascineerd door het Noorse landschap van berg en zee, en de invloed van het licht op  spiegelend wateroppervlak. In zijn werken is de mens meestal een eenzame rol toegewezen, een toevallige passant in een grote wereld.

In het schilderij 'Bovengronds' richt de aandacht zich als vanzelf op het machtige bergmassief waarvan de contouren verdwijnen buiten het lijstkader van het schilderij. Dikker heeft het monumentale karakter van dit landschap prachtig geschilderd. De door mensen gemaakte structuren en sporen - huizen, gebouwen, wegen - vormen een ondergeschikt thema tegen de achtergrond van een overweldigende natuurlijke omgeving, ze spelen nauwelijks een rol van betekenis. Tenminste zo lijkt het bij een eerste vluchtige blik.

Bij nader inzien dringen andere kaders van perceptie zich op die je als het ware in een andere tijd-ruimte dimensie doet belanden. Hoewel de menselijke aanwezigheid slechts gesuggereerd wordt, onbeduidend en nietig lijkt, vormt juist zijn afwezigheid een opvallend contrast met het monumentale karakter van de massieve bergen; de tijdelijkheid van de mens in verhouding tot de tijdloosheid van de natuur.

Paul Dikker kiest de plekken en perspectieven in het landschap met rede en gevoel, hij voegt elementen toe die de verbeelding aanwakkeren en de kijker tot nadenken zet. De vraag is niet waar je naar kijkt, maar wat je ziet.

In China leefde lang geleden de Taoist kluizenaar Han-Shan, een dichter, die hoog in de bergen in afzondering leefde en onsterfelijk werd met zijn beroemde Koude Berg Gedichten. Ergens vond ik de volgende regel die ik als een poëtische toevoeging aan dit schilderij zou willen verbinden:
Wie kan de beperkingen van de wereld ontspringen
en bij me zitten tussen de witte wolken.

Frans Horbach is is beeldend kunstenaar en oprichter van AmsterdamArt.net.